|
| Autoru |
Poruka |
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
Parfimerije umesto „kovnica demokratije”
Za manje od dva veka, beogradske kafane ispratile su sijaset ratova, zavera i atentata. Danas mnogi misle da su izgubile rat protiv samih sebe, da su postale žrtve zavere zvane urbanizacija, a da je njihovo osavremenjivanje atentat na duh prestonice
Gostionica „Cvetković“
„Nova vlada“
„Novi Beograd“
„Di Franko“
„Albanija“
„Bajlonov kladenac“
Nekada su to bila zadimljena mesta na kojima se formiralo javno mnenje. Slovile su za „ispostave” intelektualne elite i narastajućeg građanskog sloja. Služile kao baze poslaničkih klubova i stranaka. U njima su Beograđani prvi put uživo videli harfiste, mađioničare, bilijar, šah...
Za manje od dva veka, beogradske kafane ispratile su sijaset ratova, zavera i atentata. Danas mnogi misle da su izgubile rat protiv samih sebe, da su postale žrtve zavere zvane urbanizacija, a da je njihovo osavremenjivanje – atentat na duh prestonice.
Koliko je u 21. veku među zidovima gostionica prisutna boemska zaostavština? Da li je tradicija zauvek izbačena iz njih i, poput nezvanog gosta, proterana niz prestoničku kaldrmu, zamenjenu asfaltom?
„Kaldrma i asfalt” ujedno je naziv knjige Dubravke Stojanović, profesorke istorije na Filozofskom fakultetu u Beogradu, koja se bavi urbanizacijom i evropeizacijom prestonice od 1890. do Prvog svetskog rata. Jedna od teza ovog dela je da su kafane u to doba imaleznačaj za modernizaciju.Tu ulogu,kaže Stojanovićeva,imaju i danas, kada same postaju predmet osavremenjivanja.
– Kafane su promenile stil i prilagodile se potrebama novog vremena. Otpatili smo svi za onim starim mestima, kao kada se „Trandafilović” premetnuo u drogeriju, ali upravo to dokazuje da i ugostitelji prate vreme i tržište, da su brži od društva. Drugo je to što smo mi nezadovoljni i što gunđamo da nema više starih kafana. Treba razumeti da i one imaju taj osetljivi merač vremena, da se čak prilagođavaju brže od nas – kaže Stojanovićeva.
Čitajući njenu knjigu, doznajemo da jeprvi beogradski bal održan u kafani 1827. godine, prva sijalica zasijala je 1880, prvi strani violinista zasvirao je klasičnu muziku 1894, prvi film prikazan 1896, a1908. u kafani je osnovana prvaOpera.
– One su tada bile jedini javni prostor u kome se „kovala” demokratija, „jer se tu moglo slobodno pričati, mogli su se praviti prvi kružoci, pa političke stranke, pa i novine pisati”, kako svedoči Jovan Skerlić. Kafane su preuzele ulogu antičkih trgova – tu se stvaralo javno mnenje i mitingovalo, u njima su se ljudi upoznavali i shvatali da dele mišljenje. Sada su se takve priče preselile na neka druga mesta, pa kafane gube funkciju ključne institucije kod formiranja javnosti – smatra Stojanovićeva.
„Sopstvenu” kafanu imao je i svaki društveni sloj, političari, glumci, zanatlije... U gostionicama blizu suda sedeli su advokati koji su tu vrbovali mušterije. „Stranačke prostorije” sa kariranim stolnjacima nicale su pored zgrade parlamenta. U noćima glasanja, bile su izborni štabovi.
– One su vremenom izgubile tu svoju „specijalizaciju”. I to je slika savremenog društva, koje ne poznaje stare podele, već sadrži nove, vidljive na drugi način. Ali, kafane su u suštini iste – uvek moderne, spremne da unesu duh novog vremena. One su sebi verne – zaključuje Stojanovićeva.
Pod parolom unošenja duha novog vremena, početkom 21. veka mnoga boemska okupljališta u „krugu dvojke” pretvorena su u šljašteće lokale – poslastičarnice, kockarnice, parfimerije... Drugi scenario zatiranja klasičnih „bircuza s ćoška” jeste njihovo preinačavanje u kafiće, a treći – propadanje. Suočene s najezdom turista i osavremenjivanjem, kafane u gradskom jezgru prinuđene su da kvalitet podrede kvantitetu, a rustični enterijer maskiraju urbanim kulisama i „fensi” detaljima. Šmek drevnih stecišta seli se na periferiju. Zastupnik ove „škole mišljenja” je Nikola Dimitrijević, predsednik Opšteg udruženja ugostitelja Beograda i vlasnik restorana „Franš”. Njegova tvrdnja je da se istinske kafane danas otvaraju i na desetine kilometara od centra Beograda. Ali, to nije tragično. Samo je – logično. Zašto?
– Restorani u gradskom jezgru koji su slovili za poznata sastajališta, izloženi su velikoj količini ljudi. Povećana poseta tera vas da sve radite drugačije, od ponude u jelovniku do izgleda. Drveni tanjiri i varjače i emajlirano posuđe, koji inače ne odgovaraju evropskim standardima, menjaju se sudovima koji se lakše peru. Umesto da imaju po 30 srpskih specijaliteta, spisak đakonija smanjuje se na pet tradicionalnih jela. Razumljivo je zbog čega ekonomska računica ide nauštrb boemskog duha – objašnjava Dimitrijević.
Dešava se i da kafane zadrže prepoznatljiv enterijer, ali se usluga u njima prilagođava „invaziji” turista, a kulinarski umetnički radovi postaju „žrtve” serijske proizvodnje. Kada ovo navodi, Dimitrijević misli na Skadarliju.
– Razume se da renoviranje nije samo po sebi loše, jer poboljšava uslove rada zaposlenih u restoranima i predstavlja tehnološki, higijenski i sanitarni napredak. Oko 40 odsto ugostiteljskih objekata u prestonici prilagodilo je poslovanje i uslugu evropskom sanitarno-tehničkom minimumu. Mnogi su u pregovorima, pa se za godinu i po dana može očekivati da svi uvedu ovakve standarde. Koliko je to značajno, svedoči podatak da po propisima EU postoje HASAP standardi za bezbednost hrane ili provetravanje kuhinje najmanje osam puta na sat kako bi se sačuvalo zdravlje zaposlenih – navodi Dimitrijević.
Neke kafedžije, smatra on, uspele su da očuvaju boemski duh. To su „Tabor” kod Cvetkove pijace, „Bojčinska koleba” u šumi Bojčin u surčinskom selu Progar i „Mika Alas” na Savi uzvodno od Makiša – tri lokala u koje bi Dimitrijević odveo strance koji bi ga zamolili da im dočara pravu kafansku atmosferu.
Prijatelje željne boemštine, Dubravka Stojanović odvela bi nešto bliže centru, u „Orač” ili „Vuk”.
– To su originalna mesta, koja kao da nemaju potrebu da „kažu”: Vidi, ja sam „ona” kafana koja se tu nekada nalazila. Za razliku od tog ambijenta, u gradu postoji pregršt mesta koja „lažiraju” i izigravaju stare kafane. U „Vuku” i „Oraču” se i dalje oseća prisnost između gostiju koji se ne poznaju i sa kelnerima koje ne znate. A sve vam je poznato i sva pravila znate – navodi Stojanovićeva.
Opisujući Beograd 1896, britanski putopisac Vivijan navodi da je gotovo svaka druga kuća u gradu – kafana. Ako „nadgradimo” tu tezu, danas bismo mogli da kažemo da je u svakoj drugoj zgradi otvoren kafić, butik, prodavnica brze hrane... Da neki od starih putopisaca, kakav je bio Vivijan, danas vaskrsne i poželi da načini belešku o autentičnom okruženju beogradskog zagušljivog bircuza, svakako bi morao dobro da se namuči i promeni nekoliko prevoznih sredstava ne bi li stigao na mesto koje bi mu bilo po meri.
Dimitrije Bukvić – Nikola Belić
-----------------------------------------------------------
„Pesma za dinar”od „Njujorka” do „Sevastopolja”
Kafane iz 19. i 20. veka u prestonicu su, između ostalog, „dovodile” najudaljenije krajeve sveta. Počev od „Njujorka”, preko „Malog Pariza” do „Sevastopolja” i „Kineskog cara”.
Mnoge od njihbile su i neformalne berze rada.Kome je bio potreban majstor određene fele, taj je odlazio u kafanu u kojoj su se od ranog jutra okupljalezanatlijete struke. I „socijalne potrebe” umetnika mogle su se tu zadovoljiti, pa je tako bila poznata praksa „pesme za dinar”, što je značilo da se u kafani mogla prodati„sveže” napisana pesma na stolnjaku ili salveti. politika _________________  
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
Kafane sa istorijom
Beograd ima veliki broj kafana, neke od njih su procenjene kao spomenici kulture ili se nalaze u okviru zaštićenih kulturno-istorijskih celina, ali mnogi Beograđani ne znaju da svaka od njih čuva svoju neobičnu istoriju
Čuva boemski duh Beograda još od 1823. godine (Foto Z. Anastasijević)
One su nekada bile mesta gde su se vodile „ozbiljne” političke debate, pisale pesme i nalazila inspiracija za njih, zaljubljivali mladi, a predstavljale su i sastajališta ljudi različitih profesija koji su se opuštali uz zvuke poznatih pesama.
Srpska prestonica imala je prvu kafanu u Evropi, a prema zapisima koji su navedeni u knjizi „Mehane i kafane starog Beograda”, autora dr Vidoja Golubovića, napominje se da je ona otvorena na Dorćolu davne 1522. godine, a da su gosti u njoj mogli da poruče samo kafu.
To je bila veća kuća koja je mogla da primi više ljudi, a najveći broj gostionica i kafana otvoren je krajem 19. i početkom 20 veka, pa je prestonica Srbije, prema nekim procenama, tada na svakih 50 stanovnika imala po jednu kafanu.
Prema rečima stručnog saradnika u Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda Biljane Mišić, kafana „Znak pitanja” u Ulici kralja Petra jedna je od najstarijih i najpoznatijih, a podignuta je 1823. godine na inicijativu kneza Miloša Obrenovića i uživa status spomenika kulture još od 1946.
Predanje kaže da je u tu kafanu često svraćao Vuk Stefanović Karadžić, a u njoj je bio postavljen i prvi bilijar u prestonici, dok je značajna bila i kao prvo čitalište „Srpskih novina”.
Menjajući često vlasnike, kafana je poslovala pod različitim imenima – „Kod pastira” i „Kod Saborne crkve”, a krajem 19. veka, na zahtev crkvenih i državnih vlasti, morala je da promeni ime, pa je novi vlasnik, ne znajući kako da je nazove, na novu firmu stavio samo znak pitanja, a taj naziv zadržan je do danas.
I mnoge druge kafane u Beogradu imaju neobično poreklo i zanimljivu istoriju.
Zgrada u kojoj se nalazila poznata beogradska kafana „Tri lista duvana” na uglu Bulevara kralja Aleksandra i Ulice kneza Miloša podignuta je osamdesetih godina 19. veka, a bila je poznata po tome što je u njoj instalirana prva telefonska linija u Beogradu.
U toj kafani, koja je spomenik kulture još od 1981. godine, prvi put su telefon „isprobali” vojni ministar Teša Nikolić i inženjerski kapetan Kosta Radosavljević.
Na njenom mestu danas se gradi poslovni centar koji će nositi isti naziv kao kafana.
Mnoge kafane na teritoriji beogradskih opština, pre svega Janićeva kafana u Ostružnici, mehana Uzun Mirka Apostolovića u Obrenovcu, Manakova kuća i „Ruski car”, predstavljaju pojedinačne spomenike kulture, dok se znatan broj nalazi i u okviru zaštićenih kulturno-istorijskih celina.
Popularna kafana „Tri šešira” u Skadarliji nalazi se u okviru ambijentalne celine koja je zaštićena, a ime je dobila po radnji za proizvodnju šešira na istom ulazu. Posle rušenja do tada najpoznatije kafane „Dardaneli” 1902. godine, koja se nalazila na mestu Narodnog muzeja na Trgu republike, u novoj kafani na Dorćolu nastavili su da se okupljaju gradski boemi, pa su u nju redovno svraćali Bora Stanković, Žanka Stokić, Đura Jakšić...
U knjizi Vidoja Golubovića navodi se da su mnogi hroničari zabeležili da je ime kafane bilo veoma popularno, pa svuda u svetu gde su Srbi otvarali kafane neka je nosila naziv „Tri šešira”.
Na mestima mnogih beogradskih kafana koje su bile popularne krajem prošlog veka danas se nalaze kafeterije, barovi, snekovi ili restorani brze hrane.
Tako čuvena kafana „Pod lipom”, na uglu Makedonske i Ulice Lole Ribara, koja je bila mesto okupljanja studenata, ali i beogradskih boema i pisaca i u kojoj je stalno bio prepoznatljiv miris šljivovice i prebranca, zatvorena je pre nekoliko godina, uprkos oštrom opiranju stalnih posetilaca koji su tada uputili proglas protiv njenog zatvaranja.
U podrumu „Lipe” radila je jedna od prvih picerija u Beogradu, gde se čekalo na mesto da se sedne i gde je novitet bila pica sa feferonima koja je imala poseban miris i ukus.
Uvek je bila puna, a sredovečni Beograđani prisećaju se i danas kelnera u belim košuljama koji su opominjali mlade da nije kulturno ljubiti se na javnom mestu ili flekati stolnjake. Sada se tu nalazi picerija „Pica hat”, gde mladi posle radnog vremena često dolaze na ručak.
Sličnu sudbinu doživelo je i nekoliko drugih poznatih kafana kao što su „Domovina” (pretvorena u kafeteriju poznatog lanca „Speak Easy”) i „Smederevo” (prvobitno bio džez-klub „Sinatra”, a sada fiš-bar).
Kultni restoran „Trandafilović”, u kojem su dane provodili stanovnici Vračara družeći se sa čuvenim Minimaksom, glumcem Draganom Nikolićem, Momom Kaporom, Oliverom Katarinom, ali i drugim ličnostima iz javnog života, zatvoren je.
Generacijama Beograđana, koji su ovu kafanu smatrali drugim domom, ona će biti samo deo uspomena na dane u kojima su slobodno vreme provodili uz hladno pivo i dobru hranu. politika _________________
|
|
|
|
|
|
|
|
| Korisnici koji su trenutno na forumu: Nema registrovanih korisnika i 38 gostiju |
|
Ne možete postavljati nove teme u ovom forumu
Ne možete odgovarati na teme u ovom forumu
Ne možete monjati vaše postove u ovom forumu
Ne možete brisati vaše postove u ovom forumu
|
|
|
