|
| Autoru |
Poruka |
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
Vekovnik beogradskih kafana (2)
Iz prvih decenija 19. veka, do danas je opstala zgrada "Despotovog hana" (izgrađena 1835), na uglu Dubrovačke (Kralja Petra) i Kalemegdanske (Kneza Mihaila), u kojoj je danas kafana "Grčka kraljica", koju je otvorio Jovan Kumanudi.
Grčka kraljica nekad i sad
Na zahtev kneza Miloša, na uglu današnjih ulica Cetinjske i Skadarske, podignuta je prva varionica za varenje piva u srpskom Beogradu. Tri godine kasnije kneginja LJubica, koja je dolazila u Manojlovu baštu kod jezera na budućem Zelenom Vencu, na prvo točeno pivo u tom veku, materijalno je pomogla podizanje Velike pivare (1843), na uglu današnjih Balkanske i Ulice admirala Geprata. Iako je osnovana zaslugom kneginje, nazvana je Kneževom pivarom. Imala je kafanu, a povremeno su održavane pozorišne predstave i različite zabave. Pivarom i kafanom je gazdovao Zemunac Konstantin Hadija, kasnije ađutant kneza Mihaila. Poslednji zakupac bio je Đorđe Vajfert. Pogon za proizvodnju piva zatvoren je 1871. godine, a kafana 1903. godine, jer je vlasnica kraljica Natalija prodala zgradu Prometnoj banci. Prilikom rekonstrukcije grada, objekat je srušen 1935. godine.
Na osnovu Uredbe o esnafima, 1847. godine je osnovano Mehandžijsko-kafedžijsko društvo (mehana = kuća pića), koje je odmah počelo "nadgornjavanje" sa vlastima oko prikupljanja opštinskog poreza na piće. Novom Uredbom iz 1861. godine, određeno je da mehane ne smeju da budu u blizini crkava i škola (najmanja udaljenost bila je 100 metara), dok je "mehansko pravo" koje je izdavala policija, mogao da dobije samo srpski državljanin. Mehana je morala da ima kuhinju, prostoriju za služenje jela i pića, prostoriju za noćenje većeg broja ljudi, konjušnicu i ostale potrebne prostorije. Tri godine kasnije su regulisane bašte, za koje je kafedžija morao da vadi dozvolu svake godine.
Arif beg, Turčin rodom iz Užica, 1856. godine je otvorio kafanu "Dardaneli" na mestu kasnije podignutog Narodnog muzeja. Kafana je "izašla na glas" tek petnaest godina kasnije, kada je uklonjena zloglasna Stambol kapija i izgrađeno Narodno pozorište. U "Dardanelima" je odsedala prva generacija beogradskih boema, koji će krajem 19. i početkom 20. veka proslaviti beogradski noćni život. Na sveopštu žalost tadašnje boemije, zgrada je srušena 1901. godine, da bi se izgradila palata Hipotekarne banke, potonji Narodni muzej.
Poslednjeg dana marta 1861. godine, doneta je nova Uredba o mehanama koja je propisala da se "javna mesta u kojima se krčmi piće ili daje rana s pićem a i obitalište - ima smatrati mehanom". Uredba je kafane dovela u red, ali i smanjila njihov broj sa 307 na 274. Grad je tada imao oko 20.000 žitelja.
U Šićan mahali, 1863. godine, otvorena je kafana "Tri šešira". Stanovnike je zaintrigirala i kafana "Dva jelena". Brzo se pročula po dobroj hrani i muzici, a takav "imidž" će potrajati narednih 150 godina. Unosnim kafanskim poslom bavili su se i srpski ministri. Šef diplomatije Ilija Garašanin je kupio kafanu na uglu Studentskog trga i Uzun Mirkove ulice i dao je u arendu nekom Petru Josifoviću. To je bila čuvena kafana "Ujedinjenje", u kojoj su "dežurali" advokati, pisari, pa čak i "dežurni svedoci", jer je sa druge strane ulice bila zgrada opštine, u kojoj je uvek za njih bilo posla. Ipak, najčuvenija kafana je bila "Kod Žmurka", preko puta Kolarčeve kafane u istoj ulici. Pročula se po tome što je gazda Laza, propisivao gostima koliko ko sme čokanja da popije. Oni kojima bi uskratio piće, nisu se bunili (ne bi ni vredelo jer je Laza "Žmurko", bio "ko od brega odvaljen").
Autor: Jovan Nikolić _________________  
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
Vekovnik beogradskih kafana (3)
Daleke 1869. godine, na Terazijama je srušena "Ćosina mehana" Anđelka Aleksića Ćose, koji je potom izgradio hotel "Pariz" sa 35 soba. Hotel je imao parno grejanje, kafanu, bioskopsku salu, salone i baštu. Krajem veka, hotelska kafana postala je "središte" Radikalne stranke, ali i beogradske buržoazije koja se kartala za stolovima presvučenim zelenom čojom. U novom veku, tu su se okupljali političari, a kroz susedna vrata u kafanu "Kasina", ulazili su da bi stolice "žuljali", beogradski trgovci i činovnici.
Beogradske kafane često su bile pozornice značajnih događaja. Tako je u kafani "Kod zlatnog krsta" na Terazijama, u Srbiji prvi put prikazan jedan film - delo braće Limijer (1896). Četiri godine kasnije, u kafani hotela Bulevar, prikazan je i prvi domaći dokumentarni film o venčanju kralja Aleksandra Obrenovića i Drage Mašin. U konkurentskoj "Tričkovoj kafani", takođe na Terazijama, održavane su filmske predstave "po sistemu" Tomasa Alve Edisona.
U kafani "Hajduk Veljko", na uglu Obilićevog venca i Knez Mihailove ulice, čiji je gazda u prvoj polovini devetnaestog veka bio Milutin Petrović, brat velikog srpskog junaka, prvi put je prikazan Edisonov fonograf. Ova kafana imala je privilegiju da u njoj bude otvoren prvi stalni bioskop u Srbiji (1906).
Kada je Beogradom zavladao "evropski duh", hotelska kafana "Moskva" je preuzela lidersku poziciju. To je bila moderna, evropska kafana, u kojoj su važili bečki, pariski ili peštanski maniri.
Na mestu sadašnjeg Bezistana, pored Kasine (i njene bioskopske sale), nalazila se "Uroševa pivnica", pravi "pravnički bife", ili "zborno mesto" advokata i parničara svih vrsta. Na širem prostoru Terazija (do Batal džamije na mestu Savezne skupštine), bilo je dvadesetak kafana: "Takovo" (okupljali su se dunđeri i moleri), "Albanez" (svratište sitnih trgovaca), "Balkan" i "Zlatna slavina" (obe su služile plzensko pivo), "Kolarac" (omiljen među intelektualcima i onima koji misle da to jesu) itd. Samo jedna od njih, "Šiškova meahana", ili "Kod Šiška", mogla je da se pohvali danonoćnom posetom, zahvaljujući odličnom roštilju, raznovrsnom piću i pristojnim cenama.
U vreme smene dva prošla veka, afirmisana je Slavija, trg nazvan po hotelu koji je tu izgrađen. Velika sala kafane "Slavija", ugostila je čuveni satirični kabare "Orfeum" ("Branino pozorište"), Brane Cvetkovića. Dolazak ove kulturne institucije na Slaviju učinilo je da živnu i okolne kafane. Na glas je ubrzo izašao "Rudničanin" (na mestu današnje "Mitićeve rupe"), a ubrzo i "Tri seljaka", sa druge strane Ulice kralja Milana. Dve kafane su bile poput "vratnica" na početku beogradske glavne ulice, u kojoj, što je zanimljivo, nikada nije bilo mnogo kafana. Prva naredna, idući od Slavije prema Terazijama, nalazila se tek na skveru kasnije poznatom kao "London". Ipak, ukoliko ste pomislili da se u tom delu grada moglo ostati praznog stomaka i suvog grla, prevarili ste se, jer su u blizini za "ispomoć" bili "Beli orao" i "Bosna", ili "Složna braća" na Cvetnom trgu, kao i niz aščinica u okolnim sporednim ulicama.
Prvi svetski rat zatvorio je mnoge beogradske kafane, ali dovoljno ih je preživelo dane okupacije, i dočekalo treću deceniju dvadesetog veka, kada je kafanski život naše prestonice ušao u svoj "zlatni period".
Autor: Jovan Nikolić _________________
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
ONO NAŠE, ŠTO NEKAD BEJAŠE
Crni orao osvojio kasarnu
Najstarija u Beogradu bila je kafana kod Crnog orla. Nalazila se u današnjoj, a i negdašnjoj Dušanovoj ulici. Kako objašnjava hroničar prestoničkih kafana Branislav Nušić, još za vreme austrijske vladavine Beogradom od 1717. do 1739. postojala je tu zgrada koja je bila nekakva vojna ustanova. "Vrlo je verovatno da je tu bila isturena straža na putu koji je vodio iz Višnjice kroz Temišvarsku kapiju, iza koje je odmah bila i rezidencija princa Jevđenija (Eugena) Savojskog, danas Pirinčana.
Skadarlijski šeširi
Čuvena kafana u Skadarliji kod Tri šešira dobila je ime jer je otvorena na mestu na kome se ranije nalazila radionica šešira Dimović. Vlasnik radionice bio je otac poznatog kafedžije Imperijala Đoke Dimovića. Na kući je, opisivao je Branislav Nušić, bila istaknuta firma na kojoj su bila od lima izrezana tri šešira. "Ti su šeširi dugo stajali i docnije, kad je fabrika prestala da radi, a kad se u toj kući otvorila kafana, sama je sobom, i bez ikakvoga krštenja, ponela ime kod Tri šešira.
Ta mala stražarska kasarna imala je dva sprata. Na gornjem je stanovao starešina straže, a dole vojska. Tu se svaki prolaznik, koji bi izlazio iz varoši ili ulazio u varoš, morao prijavljivati. Na toj zgradi, spolja, bio je istaknut veliki crni orao, austrijski grb. Kada su Nemci, po zaključenju Beogradskog mira 1739, predali Beograd Turcima, uneli su u ugovor da se sve građevine koje su Nemci radi utvrđenja Beograda podigli, poruše. Kako ova mala kasarna (straža) nije pripadala onima koje su podignute radi utvrđivanja grada, ostala je nepovređena i docnije, kada je na Dorćolu počeo sve više da preovlađuje hrišćanski elemenat, tu je otvorena jedna od prvih beogradskih kafana".
Na toj zgradi je vrlo dugo, punih stotinu godina, stajao još naslikan onaj crni orao i beogradski svet je kafanu po tome sam nazvao kafanom kod Crnog orla. Imena kafana postajala su često i po rodnome mestu onoga koji drži kafanu, pa su u Nušićevo doba, pre nešto manje od jednog veka, takva imena nosile gostionice Rudničanin, Guberevac, Mecovalija, Kičevac...
"Još češći je slučaj da je kafana nazvana po zanimanju one klase ljudi koji su se u njoj iskupljali. Tako su postala imena: Trgovačka kafana, Esnafska kafana, Tesač, Ratar, Tri kovača, Devet kočijaša. Tek posle velikog pokreta 1848. godine, kada su vojvođanski elementi počeli jače da pridolaze u Beograd, doneli su oni i običaj, koji je već vladao u njihovim krajevima, da i kafanama daju naročito izmišljena imena. U prvome redu su bila dinastička imena naših i stranih prijateljskih dinastija. Tako su postale kafane: Knez Mihailo prestolonaslednik, Srpski kralj, Srpska kraljica, Srpska kruna, Ruski car, Ruska kruna, Grčki kralj, Grčka kraljica, Rumunski kralj, Češka kruna", zabeležio je Nušić. Vesti _________________
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
Kafane umiru lagano
Zanemarimo li pesme koje su spevane ženama i burnim ljubavima, poezija koja je nastala u Beogradu na drugo mesto smestila je kafanu, omiljeno mesto gradskih liričara. To nije čudo, jer hroničari pamte da je Beograd bio među prvim gradovima u Evropi koji je imao svoju kafanu. Moderna vremena nose pretnju da ugase ovu itekako važnu gradsku instituciju
Gostionica 'Kod Srpske krune'
Kafana Albanija
Hotel Slavija
Zanemarimo li pesme koje su spevane ženama i burnim ljubavima, poezija koja je nastala u Beogradu na drugo mesto smestila je kafanu, omiljeno mesto gradskih liričara. To nije čudo, jer hroničari pamte da je Beograd bio među prvim gradovima u Evropi koji je imao svoju kafanu. Kako beleži Vidoje Golubović, autor knjige "Stare kafane Beograda", Turci su 1522. godine na Dorćolu, u jednoj kući otvorili kafanu i služili kafu, a u samom Carigradu to se desilo tek 32 godine posle, 1554. godine.
- Kafana je bila institucija u kojoj je nastala srpska istorija - tvrdi Golubović. - To sigurno nije prenaglašen stav, jer su svi pisci i poete stvarali svoja dela dobrim delom u kafanama, mnogi važni skupovi odigrali su se baš tamo, a zabeleženo je da su i važni politički susreti, pa i skupštinska zasedanja bili upravo u - kafani. Knez Miloš je vraćen na vlast na Svetoandrejskoj skupštini koja je održana u - pivari.
Golubović pominje anegdote iz davnih vremena, koje već dovoljno govore o neobičnosti naziva koje su imale beogradske kafane. Tako je Kraljica Draga Obrenović, tokom šetnje ulicom Kneza Miloša iz kočije videla natpis koji je krasio bircuz "Kod pocepanih gaća", pa je silno unezverena odmah tražila da se ime kafane promeni. Ta gostionica se nalazila odmah iza zgrade današnjeg MUP, a posle kraljičine intervencije nazvana je "Tri ključa".
- Deo grada pored mosta Gazela, koji danas zovemo "Mostar" poneo je ime po istoimenoj kafani koje već dugo nema - dodaje Golubović.- Tako Beograđani danas ne znaju odakle ovaj deo grada nosi ime po hercegovačkom gradu, dok je "Zeleni venac" dobio ime po imenu kafane koju je napravila jedna Nemica. I ona je započela posao sa prodajom damskih šešira, ali se brzo okrenula ka - kafani.
Beograd su krasile kafane vrlo raskošnih i slikovitih naziva, pa je tako jedna imala ime "Pceto koje laje", dok je druga, valjda vlasništvo nekog meteopate kršetna imenom "Kod rđavog vremena". Opet, postojao je bircuz koji je ponosno nosio ime "Kod Halejeve komete".
Kasnije je boemski i novinarski deo grada ukrasio legendarni "Beogradski bermudski trougao". Podrazumevao je kafane "Šumatovac", "Pod lipom" i "Grmeč", u Makedonskoj ulici, a legenda kaže da su u tom trouglu "potonuli" brojni beogradski novinari. Danas je umesto "Lipe" tu "Pica hat", a bašta "Šumatovca" ostala je da zjapi prazna, tek podsećajući prolaznike na ovo mesto.
Poslednja prava kafana koja je sačuvala svoj prvobitni izgled u Beogradu je "Znak pitanja", pored Saborne crkve. Pravljena je od 1820. do 1823. godine i bila je vlasništvo Nauma Ička. Prvo se zvala "Kod saborne crkve", ali su crkvene vlasti bile protiv toga. Kada je zamenjena tabla sa ovim natpisom postavljen je upitnik - koji je ostao do danas.
DRVENI ADVOKATI
Termin "drveni advokat" nastao je takođe u kafanama. Naime, nekada su se siromašni studenti izdržavali tako što su nepismenim seljacima pomagali oko pisanja tužbi. Kako su seljaci večito voleli da isteruju pravdu, studenti su, naslonjeni na drvene direke u kafanama pisali dopise za sud, i tako je nastao ovaj žargonski pojam.
ŠUMATOVAC
Za baštu "Šumatovca" vezano je rađanje mnogih novinskih ideja, glumačkih druženja, gradskih ljubavi... Pored ostalog, tu je legendarni arhitekta Uglješa Bogunović prvi put izneo ideju o gradnji Avalskog tornja. Danas su, na žalost, i veliki arhitekta, i toranj, i bašta - deo prošlosti.
IMENA
Pored "Pocepanih gaća" u ulici Kneza Miloša, U Deligradskoj ulici bila je kafana "Kod tri seljaka", ulicu Džordža Vašingtona je krasilo "Sedam Švaba", a na uglu Zorine i Šumadijske ulice postojala je "Astronomska kugla". Posle predaje ključeva grada knezu Mihailu postojala je kafana "Kod bombardiranja Beograda", dok su Tin Ujević i Rade Drainac rado posećivali kafanu "Gusarski brod" u Bulevaru kralja Aleksandra. Blizu nje postojala je kafana "Daj dam", dok su se na mestu današnjeg hotela Balkan nalazila "Dva panja". Posle komete koja se 1910. godine pojavila nad gradom Beograd je dobio kafanu "Kod zvezde repatice", ali je zapamćen i bircuz "Zemljotres", kao i kafana "Jeftinoća" u Dubrovačkoj ulici. U Poenkareovoj ulici postojala je gostionica koja se zvala "Musa Kesedžija", ali je istovremeno postojao i "Radosan Srbin". Na Vračaru je od 1897. godine bila "Stara crna mačka", a u Savamali i "Srpski vlakovođa", dok je kod Doma omladine postojao "Crni Arapin". Novosti _________________
|
|
|
|
|
|
|
Senka
|
|
Vječita sanjalica
Pridružio se: 18 Apr 2012, 12:07
Postovi: 45921
|
|
|
|
|
|
|
Estrella
|
|
Vitezova zvezda
Pridružio se: 17 Jun 2012, 20:13
Postovi: 5399
|
|
|
|
|
|
|
Nina
|
|
Moderator
Pridružio se: 13 Apr 2012, 14:33
Postovi: 5555
|
Pijanka u zatvoru
Prve beogradske kafane nosile su imena prema svojim gazdama ili vlasnicima zgrade u kojoj su otvorene.
Drugih imena i nazvanja nije bilo, utvrđuje Branislav Nušić u svojoj hronici o stecištima javnog života, dajući najpoznatije primere onog doba: Šiška-Lazina, Kolarac, Hadži-Maksimova, Uroševa, Šiškova, Hajdukovićeva kafana, Panđelova, Pandilova, Taletova, Dumina, Najdanovića, kafana Petka baštovana, Pere Džambasa, Žmurkova, Čadina (postalo od Čiča Dina, skraćeno Ča Dina - Čadina), Alekse Žandara, Vitorova pivnica, Germanova bašta, Đozina kafana, Zuljanova kafana, Šumenkovićeva, Sokolovićeva...
Starac sa papagajima
Kafana kod Dva papagaja dobila je ime na sasvim poseban način, otkriva Branislav Nušić. "Tu je, u jednoj maloj kućici, stanovao neki starac koji je imao dva mala zelena papagaja i sa njima je zalazio na vašare i crkvene slave, te su izvlačili one ceduljice u kojima je ispisana sudbina. On je kavez sa ovim tičicama držao uvek nad vratima svoje sobice u koju se s ulice ulazilo, te su se deca zbirala i zabavljala gledajući zelene tice. Na taj način oni su postali popularni i čitav kraj se njima označio: "Tamo kod ona dva papagaja!" te i docnije, kad je i starca i njegovih papagaja nestalo, reklo bi se: "Tamo kod dva papagaja", pa nije čudo sto je i sama kafana, koja se tu digla, i bez volje gazdine, sama sobom dobila naziv kod "Dva papagaja"."
"Naročita imena kafana ponikla su najpre po mestu na kome su, bez namera da to bude firma kafana. Tako, na primer, kafana Tekija bila je u blizini one tekije na staroj velikoj pijaci, pa su je tako i prozvali: 'ona kafana kod tekije', određujući time njeno mesto. Kasnije, povikom i kafana se sama prozvala Tekija.
Tako isto kafana Tobdžijska pijaca, Astronomska kula, Ladno kupatilo, Čubura, Smutekovac, Veliki bašamaci, Narodna skupština, itd. Razume se da i među ovim nabrojanim kafanama, koje nose imena po mestu, ima i poznijeg datuma - Narodna skupština, Astronomska kula - ali su one samo usvojile tradiciju koja je zaostala od prvih kafana i od prve pojave krštavanja kafana."
Drugi način na koji su kafane dobijale ime bio je prema nekakvoj oznaci ili predmetu koji se izdvajao u njihovoj blizini. Dva jablana, kasnija kafana Zagreb, krštena je prema dva usamljena drveta ove vrste koji su pored nje rasli, pa se i ceo kraj označavao kao "tamo kod dva jablana". Prirodno je, dakle, da je ta okolnost nametala i ime kafani, utvrđuje Nušić:
"Tako je i postalo i ime Zlatna rupa, po blizini one poznate rupe na Vračaru, koja je za vreme dinastičkih proganjanja, prošloga veka, služila kao zatvor u koji su trpani politički protivnici. Na taj je način dobila naziv i kafana kod Palidrvca jer se nalazila u neposrednoj blizini prve naše fabrike palidrvca, na Dorćolu." Vestionline
|
|
|
|
|
|
|
Nina
|
|
Moderator
Pridružio se: 13 Apr 2012, 14:33
Postovi: 5555
|
Kafana, centar života u Srbiji
Prva kafana u Evropi otvorena je pre više od 400 godina u Beogradu, gde je od mesta za ispijanje kafe postala centar svakodnevnog života
Prva kafana na evropskom kontinentu, sudeći prema istorijskim spisima, otvorena je u 16. veku u Beogradu, mnogo pre nego što se to desilo u Londonu, Parizu i Beču. Te 1522. godine Turci su na Dorćolu otvorili ugostiteljsku radnju u kojoj su služili kafu.
U Srbiji je naziv kafana počeo da se koristi dva veka kasnije, tačnije posle 1738. godine, kada su Turci ponovo došli u Beograd.
Slavna "Skadarlija", boemska ulica Beograda
Kafana je od tada vremenom postala centar kulturnog, zabavnog, privrednog, društvenog i političkog života, mesto zabave i dokolice, poroka i strasti, spletkarenja, kovanja zavera...
U njoj su igrane pozorišne predstave, održavani koncerti, sastanci političkih stranaka, esnafa, održavane sednice Narodne skupštine, uređivane novine, pisane pesme... A tako je, uglavnom, i danas.
Posebni duh Beograda i taj "kult obožavanja kafane", francuski pisac Luj Žedoen je 1624. opisao rečima da u toj bogatoj varoši "ima svega do preteranosti". O uživanju u kafanskim čarima i preterivanju i danas svedoče zadivljeni turisti, čak i kada u Beogradu provedu samo nekoliko sati, neizostavno se prepuštajući kafanskim zadovoljstvima.
Prve kafane u Beogradu nastale su iz dućančića u kojima se pekla kafa i raznosila po čaršiji. U njih u početku nisu smeli da zalaze hrišćani, niti se u tu služilo šta drugo sem kafe, ratluka i vode sa česme.
Prve kafanice, gde se počela uz kafu točiti i rakija, nikle su u hrišćanskim delovima varoši, na Varoš-kapiji i na Dorćolu. One su nosile imena po gazdama zgrada ili radnji: Kolarac, Panđelova, Hadži-Maksimova, Šiškova, Petka baštovana...
Beogradom i danas kruži legenda o "Bermudskom trouglu", koji ne predstavlja misteriozno mesto u Atlanskom okeanu koje u svom viru guta sve pred sobom, već lokaciju koju su činile nekada kultne kafane u centru srpske prestonice - "Šumatovac", "Pod lipom" i "Grmeč". Predanje kaže kako je tu "potonulo" najviše srpskih slikara, pisaca, novinara i mnogih drugih boema.
Postoji priča da se pri kraju beogradske Ulice Kneza Miloša, kod današnje Mostarske petlje, nekada nalazila kafana "Kod pocepanih gaća", a zbog tako neprimerenog naziva kafane svojevremeno se pobunila i Draga Obrenović, poslednja srpska kraljica iz ove dinastije. Vlasnik je, naravno, brže-bolje promenio ime lokala.
Verovatno najpoznatija kafana, koja je ušla u beogradsku legendu je "Dardaneli". Bila je smeštena na današnjem Trgu Republike koji se nekada zvao "Pozorišni trg". Radila je do 1901. godine i bila čuveno sastajalište beogradskih boema, među kojima su bili i slavni Vojislav Ilić, Branislav Nušić, Gustav Matoš, Stevan Sremac ... Nušić je goste kafane opisao kao "vedre, vesele i duhovite ljude, ponesene, pa puštene..."
I danas, uprkos pojavi brojnih modernih kafea i klubova, kafana u kojoj se peva, plače, svađa, debatuje, prisluškuje i stvara, ostaje glavno mesto na koje svaki građanin Srbije najradije vodi svoje goste. To je i naša preporuka za sve one koji žele da osete deo duha i duše Srbije. Serbia
|
|
|
|
|
|
|
Nina
|
|
Moderator
Pridružio se: 13 Apr 2012, 14:33
Postovi: 5555
|
Prva kafana u Evropi
Srbija je imala prvu kafanu u Evropi, čitav vek pre Londona, Marseja, Beča i Lajpciga. U kafani je zazvonio i prvi telefon, a ispred iste zasijala je i prva električna ulična svetiljka
Tradicija ispijanja crne kafe u Srba stara je vekovima, a kao zaveštanje ostala je od vremena turske vladavine na ovim prostorima. Prve kafane nastale su na istoku, a na naše prostore ovu "instituciju" donose Osmanlijski osvajači. Sasvim je sigurno da su Turci tokom vremena pored hanova i karavan-saraja, mesta za odmor, osnivali i prve kafane.
Kafana "?" (Znak pitanja), najstarija u današnjem Beogradu Nakon što je Beograd predat sultanu Sulejmanu Veličanstvenom 28. avgusta 1521. godine, već naredne godine otvorena je prva poznata kafana u Srbiji, negde na Dorćolu u Beogradu, gde se služila samo crna kafa.
Danas nema pisanih tragova o tome gde se tačno ta kafana nalazila, kako je izgledala, niti ko je bio vlasnik, ali na osnovu pretpostavki i poznavanja izgleda potonjih turskih kafana, pretpostavlja se da je to bila kuća koja je mogla primiti veći broj ljudi, tu nije bilo stolova, već minderluka prekrivenih šarenim ćilimima, a kafa se služila iz ibrika koji su se pušili.
Za razliku od današnjih, u tim prvim kafanama nije se pilo ništa drugo do crne kafe, a uz kafu jedino su se služile nargile i čibuci.
Te davne 1522. godine prva kafana u Srbiji izborila je svoj istorijski značaj kao najstarija kafana u Evropi, budući da su prve kafane u Londonu, Marselju, Beču i Lajpcigu otvarane čitav vek kasnije.
Tokom vekova pojam kafane promenio je i način života u varoši, te se u kafane odlazilo ne samo zbog jela i pića, šta više, kafana postaje stecište svih važnijih dešavanja.
Tu su se prepričavale vesti, ugovarali poslovi, sklapali bračni dogovori; rušile se vlade po kafanskim ćoškovima i stvarale države. Pa i sam Miloš Obrenović je na vlast vraćen po drugi put u jednoj kafani, "Velikoj ili Kneževoj pivari".
O značaju kafane na ovim prostorima svedoče i istorijski podaci da je upravo na takvim mestima prikazan prvi film, održane prve predstave, prvi sajam knjiga.
Dok su ulice grada bile osvetljene fenjerima, prva električna ulična svetiljka zasijala je 1880. godine na uglu ulica Kolarčeve i Makedonske, ispred kafane „Proleće‟, kasnije nazvanoj „Hamburg‟. Danas simbolično ta sijalica gori ispred zgrade Elektrodistribucije.
Isto tako, prvi telefon zazvonio je u kafani „Tri lista duvana‟ na uglu Ulice kneza Miloša i Bulevara kralja Aleksandra. U čuvenoj kafani "?" ("Znak pitanja") 1834. godine odigrana je prva partija bilijara u Beogradu.
Međutim, postoji i jedan stari spis koji govori o sličnoj „instituciji“ iz vremena vizantijskog cara Justinijana, koji je inače rođen na teritoriji Srbije. Prema rečima dr Vidoja Golubovića, postoje tragovi o postojanju neke vrste kafane u tadašnjem vizantijskom Singidunumu, današnji Beograd, tokom šestog veka.
Prokopije, vizantijski pisac i putopisac, opisujući tadašnji Singidunum osvrće se na opis pandokeona, tadašnjih svratišta gde se odvijao i celokupan društveni i poslovni život grada.
Bila su to četvorougaona zdanja na sprat s velikim atrijumom i česmom u sredini, dok su se duž cele kuće pružali zasvođeni hodnici iz kojih se ulazilo u zasebne prostorije, dok su se u glavnoj prostranoj dvorani služila jela i pića.
Kafane kao mesta okupljanja umetnika i književnika počinju masovno da se otvaraju u Beogradu od 1830. godine. Imena su dobijale često spontano i simbolično.
Skadarlija i njene kafane su vekovina stecište beogradskih boema
Tako su do danas ostale najpoznatije stare kafane „Tri šešira‟ i „Dva bela goluba‟ u Skadarliji, kafana "?" u Ulici kralja Petra prekoputa Saborne crkve, i nekad slavna kafana „Dardaneli‟ između Čika-Ljubine i Vasine ulice, koja je danas srušena.
Kafana, mehana, bircuz, birtija, vekovima je uživala visok status i stoga ne čudi da je bila i jedna od najznačajnijih društvenih institucija. Serbia
|
|
|
|
|
|
|
Nina
|
|
Moderator
Pridružio se: 13 Apr 2012, 14:33
Postovi: 5555
|
Kafana "Albanija"
A evo kako je to izgledalo PRE, na mestu današnje palate...
Nema više "Albanije", ni manje ni znamenitije kafane. Albanija se nalazila na mestu današnje istoimene palate, u trošnoj staroj zgradi žute boje i turskog stila, još od druge polovine - a neki vele i početka - XIX veka. U svakom slučaju, u njoj su još sedeli turski sejmeni, pa narodna vojska kneza Mihaila, pa gardisti obeju dinastija. Posetioci su joj bili mahom trgovci, poslovni ljudi, zanatlije i sitniji činovnici, koji bi tu svraćali idući na posao i vraćajući se s posla da s nogu trgnu poneko čokanjče. Nestala je tridesetih godina, kad se počela podizati palata na tome mestu.
Ispred "Albanije" bio je čuveni javni sat, kod koga su se zakazivali sastanci razne vrste: poslovni, ljubavni, prijateljski i političko-konspirativni. Taj sat su mnogi smatrali stvarnim centrom Beograda. Od njega je lako bilo krenuti u sve delove grada, bilo tramvajem, autobusom, taksijem ili fijakerom, koji su tu u neposrednoj blizini imali svoje stanice: ispred Knez Mihailovog spomenika i ispred bifea «Milanović» u palati "Riunione". beogradskaarhiva
|
|
|
|
|
|
|
|
| Korisnici koji su trenutno na forumu: Nema registrovanih korisnika i 276 gostiju |
|
Ne možete postavljati nove teme u ovom forumu
Ne možete odgovarati na teme u ovom forumu
Ne možete monjati vaše postove u ovom forumu
Ne možete brisati vaše postove u ovom forumu
|
|
|
