|
Autoru |
Poruka |
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Bijeljina je grаd i opštinа u severoistočnoj Bosni i Hercegovini. To je drugi grаd po veličini u Republici Srpskoj, nаkon Bаnjаluke i peti grаd po veličini u Bosni i Hercegovini, i smještena je nа ravnici bogаte Semberije. Bijeljinа je nezvаnični centаr istočnog dijela Republike Srpske, sа oko 150,000 stаnovnikа. Nаlаzi nа 6 km (4 km) od grаnice sa Srbijom i 40 km (25 km), sa Hrvаtskom. Opština Bijeljina s juga i zapada graniči sa opštinama Brčko, Lopare, Ugljevik, Zvornik, na sjeveru sa rijekom Savom te Drinom na istoku. Kаo plodаn rаvničаrski grаd čini jedаn od centаrа proizvodnje i trgovine hrаne. Bijeljina je prepoznatljiva po velikom centrаlnom trgu, čiju ljepotu upotpunjava ambijent malog gradskog parka. Zgrada skupštine
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Grad Bijeljina je grad u Republici Srpskoj, Bosni i Hercegovini. Sjedište grada je gradsko naselje Bijeljina. Grad zauzima površinu od 734 km². Na popisu stanovništva 2013. godine Grad Bijeljina je imao 103.874 stanovnika prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, a prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine 107.715. Bivša opština Bijeljina je dobila status grada 18. jula 2012. odlukom Narodne skupštine Republike Srpske kada je usvojen „Zakon o Gradu Bijeljina“, odnosno „Zakon o lokalnoj samoupravi Republike Srpske“. Zakon je stupio na snagu 26. jula 2012. godine kada je objavljen u Službenom glasniku Republike Srpske (Službeni glasnik Republike Srpske 70/2012). Grad Bijeljina se nalazi u sjeveroistočnom dijelu Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Drugi je po broju stanovnika u Republici Srpskoj, nakon grada Banje Luke i peti u Bosni i Hercegovini. Sa juga i zapada graniči sa opštinama Brčko, Lopare, Ugljevik, Zvornik, na sjeveru sa rijekom Savom te Drinom na istoku.
Vodeni tokovi Bistrik je vodeni tok koji teče od sela Dvorovi do ušća u drugi bijeljinski vodeni tok Dašnicu, malo prije ušća u Savu kod uzvišenja Visoc. Bistrik, u stvari predstavlja jedan presušeni rukavac Drine. Druga rječica u opštini Bijeljina je Dašnica koja skuplja male potočiće iz niskog podbrđa Majevice. Danas su ovi vodeni tokovi kroz ravnicu Semberiju skoro presušili zbog meliorizacije i prosijecanja kanala Dašnica, koji s dva račvanja ide od Janje do Gornjeg Crnjelova i približno označava granicu ravne Semberije. Južnom granicom opštine Bijeljina teče rječica Tavna i rijeka Janja koja ima dužinu od 57 km i površinu sliva od oko 300 km² a protiče kroz tri opštine Semberije i Majevice. Čuvene su ljekovite vode Banje Dvorovi u selu Dvorovi šest km od Bijeljine. U sklopu lječilišta izgrađen je i otvoreni bazen olimpijskih razmjera koji se puni termalnom i pitkom vodom. Termalna voda Banje Dvorovi, čija je temeperatura viša od 38 °C, tretira se kao hipertermalna voda i pomaže u liječenju raznih kožnih bolesti, nekih oblika čireva i postreumatskih stanja. Odlične uslove za kupanje i ribolov pruža desna obala Drine, pred njeno ušće u Savu.
Nacionalne manjine
Jevreji Najraniji tragovi o naseljavanju Jevreja u Bijeljinu potiču iz polovine XIX vijeka. Tada su se u ovaj grad u Semberiji naselile porodice španskih Jevreja - Sefarada, koji su dolazili iz Soluna, Skoplja i Sarajeva. Najprije su se doselile porodice Papo, Salom, Danon, Altarac i Alkalaj. Prema turskom popisu stanovništva iz 1865. godine u Zvorničkom sandžaku (kasnije tuzlanski okrug) samo je u Bijeljini bilo Jevreja - popisane su 93 muške glave. To je bio i najbolji dokaz da je Bijeljina bila centar trgovine u sjeveroistočnoj Bosni, jer je poznato da su se Jevreji najrađe naseljavali u one gradove koji su imali najbolje uslove za ovu vrstu zanimanja. Već 1867. godine Jevreji u Bijeljini imah su svoj hram i konfesionalnu osnovnu školu, tzv. Meldar sa 11 muških učenika (školu su pohađala samo muška djeca). Jevrejska osnovna škola - Meldar nalazila se do početka II svetskog rata u uličici odmah iza Srpsko - pravoslavnog arhijerejskog namesništva, u blizini tadašnje gimnazije. Škola je bila smještena u prizemnoj zgradi. Posljednji vjeroučitelj u toj školi bio je Aron Altarac koji je istovremeno vršio i funkciju honorarnog nastavnika jevrejske vjeronauke u bijeljinskoj gimnaziji. Meldar je uništen za vreme II svetskog rata. Uz hram Jevreji su imali priručnu biblioteku. Sefardi su se uglavnom naselili u delu grada oko Srpske osnovne škole (kasnije gimnazija), u Šabića mahali. Od doseljenja većina Jevreja bila je naseljena u nekadašnjoj ulici Maršala Tita i ulici Fadila Jahića Španca, do gradskog parka. Poslije 1878. g. u Bijeljinu su se počeli naseljavati Jevreji njemačkog porekla, tzv. Aškenazi Jevreji. Među prvima su se naselili Grinfeld Gabor (1890. g.), Arpad Vajs (1895. g.) i nešto kasnije Vilim Švicer. Svi navedeni Jevreji bili su poznati bijeljinski veletrgovci. Sve do izgradnje velikog zajedničkog hrama - sinagoge početkom XX veka, koji se nalazio na prostoru današnjeg parka, ispred hotela Drina, Sefardi i Aškenazi su imali zasebne hramove, vjerske škole i rabine. Novi jevrejski hram bio je veoma prostran sa galerijama na spratu i sa dva tornja. Sadržavao je i elemente istočnjačke arhitekture. Posljednjih nekoliko godina hram su opsluživala dva rabina. U toku II svjetskog rata Njemci, a posebno njemačka manjina iz Francjosefsfelda - danas (Novo selo), izvršili su pogrom nad jevrejskim hramom i onesposobili ga za svaku upotrebu.[10] Popis stanovništva BiH iz 1879. pokazuje da je u kotaru Bijeljina bilo 149 Jevreja i da su svi bili nastanjeni u gradu. U odnosu na ukupan broj od 6.090 stanovnika Bijeljine Jevreja je bilo 2,44 %. Do drugog po redu popisa stanovništva izvršenog 1. maja 1885. broj Jevreja u kotaru Bijeljina porastao je za 170, pa ih je bilo ukupno 319 ili 0,83 % od ukupnog broja stanovnika kotara. Od toga je u gradu Bijeljini 293 Jevreja ili 3,75 % od ukupnog broja stanovnika grada. Zanimljivo je da je deset godina kasnije (treći po redu austrougarski popis stanovništva u Bosni i Hercegovini iz 1895.) broj Jevreja u bijeljinskom kotaru ostao na brojci 319, od čega u gradu 306 ili 3,28 % od ukupnog broja stanovnika Bijeljine. U odnosu na ukupan broj stanovnika bijeljinskog kotara Jevreja je bilo 0,67 %. Četvrti popis stanovništva BiH iz 1910. g. pokazuje da se broj Jevreja u kotaru Bijeljina povećao za 128, pa ih je bilo 447 ili 0,77 % od ukupnog broja stanovnika kotara. Od toga je u gradu bilo 429 Jevreja ili 4,26 % od ukupnog broja stanovnika Bijeljine. Najveći broj Jevreja činili su Sefardi, ukupno 400, dok je Aškenaza bilo 47. Odmah poslije okupacije zemlje domaći „kulturbundovci" stavili su se na raspolaganje njemačkoj vojsci. Oni su već u aprilu 1941. godine započeli opštu pljačku jevrejskih radnji i stanova. U blizini Bijeljine nalazilo se selo „Petrovo Polje“ - danas (Novo selo), u kome je živjelo dosta Njemaca. Odmah po okupaciji ovo selo je promijenilo ime u „Schonborn“. To je bilo ime jednog njemačkog majora koji je komandovao prilikom zauzeća Bijeljine. Domaći Njemci odmah su zauzeli sve jevrejske radnje, i to ne kao povjerenici, već su se ponašali kao vlasnici. Prave vlasnike tih radnji vodili su na prisilne radove, zlostavljali ih i raspolagali njima kao svojim robovima. Tokom 1941. godine Jevreji iz Bijeljine su u više mahova po naređenju Karla Lajtenbergera, krajslajtera Kulturbunda i folksdojčera Hajnriha Vinterkorna morali predati novac, zlato i dragocjenosti, jer su im zaprijetili strijeljanjem ako ne izvrše naređenje. U području Bijeljine živjelo je do rata preko 400 Jevreja. Niko nije smio ostati kod svojih kuća, izuzev dvije žene u mješovitom braku, od kojih je jedna ubijena. U logore je odvedeno 200 Jevreja, od kojih se nijedan nije vratio. Od prebjeglih na oslobođenu teritoriju, kao aktivisti i borci NOP-a, poginulo ih je 11, a 7 su bili uhvaćeni od 13-e SS divizije. Ostatak se spasio prelaženjem na oslobođenu teritoriju, bjekstvom na italijansko-okupaciono područje i u vojnom zarobljeništvu.
Karavlasi Karavlasi (tur. Crni Vlasi) se često mešaju sa Romima sebe smataju posebnim narodom poreklom iz Rumunije. Karavlasi su u naše krajeve došli početkom XIX veka iz Vlaške u Rumuniji. Sada su naseljeni u selima Batković i Modran kod Bijeljine, te u Malom Sitnešu kod Srpca, Dragaševcu kod Vlasenice, Vozućoj na planini Ozren, u Devetinama kod Prnjavora i Ostružnji Gornjoj i Donjoj kod Stanara. Sada u Batkoviću, naselju nadomak Bijeljine, živi veliki broj Karavlaha u oko djesta kuća, a među njima je i oko tridesetaak porodica njihovih sunarodnika, koje su početkom otadžbinskog rata izbjegli iz Federacije BiH, iz sela Maoče na obroncima Majevice. Batkovljanski Karavlasi poodavno su prestali da obrađuju drvo. Mnogi od njih su se bavili muzikom, a sredinom prošlog vijeka otišli su na rad u Švedsku, te nešto manje u Austriju i Nemačku. Najveća skupina ih je u Geterborgu u Švedskoj. U Batkoviću su izgradili najsavremenije kuće, a obradivu zemlju su, zbog zaposlenja u inostranstvu, dali susjedima - batkovljanskim poljoprivrednicima u zakup. Karavlasi u Semberiji bili su uvijek na dobrom glasu - čestiti i pošteni ljudi, vrijedni i iskreni. Većina ih slavi krsnu slavu Svetu Petku, a manji broj Svetog Nikolu i Đurđevdan. Karavlasi se podjednako koriste srpskim i rumunskim jezikom, odnosno dako-rumunskim dialektom, ali sve češće srpskim jezikom. Karavlasi, su pravoslavne vjere, pa je ta njihova dvojezičnost dovela do zabune o etničkom identitetu. Naime, Karavlasi, starosedioci u Batkoviću, tako imaju trojni etnički identitet. Izjašnjavaju se kao Karavlasi, ali i kao Rumuni i Srbi. Karavlasi iz Maoče u međusobnom razgovoru koriste isključivo rumunski jezik a u razgovoru sa ostalim narodima srpski jezik, pa se izjašnjavaju i kao Rumuni i kao Karavlasi. Tako im je jezik, uz religiju i dva vijeka zajedničkog života sa Srbima u Semberiji, imao ključnu ulogu u formiranju identiteta Karavlaha u Batkoviću.
Nijemci Neposredno poslije okupacije Austro–Ugarske, naseljavaju se trgovci Nijemci a 1882. godine na tri kilometra od grada, naselili su se Nijemci iz Srema i Banata (porijeklom iz Virtemberga). Naselje je dobilo naziv Franc Jozefsfeld - (Polje Franca Jezefa) poslije I svjetskog rata Petrovo Polje u čast kralja Petra I, danas Novo Selo, i postojalo je sve do 1942. godine.[14]Nijemci, nešto preko 2.000 ljudi, su iselili 1942. godine. Komanda njemačke vojske je donijela odluku da se kompletno selo iseli u poljski grad Lođ.[15] Po popisu iz 1931. godine na ovom području je živjelo oko 2000 nijemaca, dok danas u Bijeljini živi desetak porodica njemačkog porijekla.
Romi Po popisu stanovnistva iz 1981. godine 976 lica izjasnilo se kao Romi, dok je Roma u Bijeljini stvarno bilo oko 2500. Najveći broj Roma izjasnio se da su Muslimani. Romi su se u ovom kraju pojavili za vrijeme turske carevine, početkom XVII vijeka. Prema porijeklu, etničkom sastavu i antropoloskim odlikama, bijeljinski Romi se dijele u dvije grupe. Jedna grupa je porijeklom iz Egipta a druga iz Indije. I jedni i drugi su u prošlosti, sve do vremena SFRJ, smatrani građanima drugog reda, nazivani raznim pogrdnim imenima i bili strogo izolovani u poseban dio grada. Romi porijeklom iz Egipta (tur. „ kiptijan“ – kopti) migrirali su posle turske invazije ne Egipat početkom XVI vijeka. Primili su islam postepenim seljenjem i preko Palestine i Anadolije stigli su na Balkan. Turci su se njima koristili kao pomoćnim osobljem u svojim pohodama u Evropi, dok su ih u vrijeme mira naseljavali u posebna naselja. Tako je bilo i u Bijeljini. Živjeli su dugo sa slovenskim sugrađanima, izgubili su vlastiti jezik, običaje i ostale karakteristike posebne nacije. Romi porijeklom iz Indije migrirali su iz svoje pradomovine pred najezdom Mongola, pa su postepenim seljakanjem preko Avganistana, Irana i Turske došli na Balkan. Turci su ovu skupinu Roma nazivali (tur.) „gurbeti“ - skitnica. U okolini Bijeljine (selo Ravno polje) naseljeni su početkom XIX vijeka. U toku II svjetskog rata četnici su ih protjerali iz sela u Bijeljinu. Poslije II svjetskog rata komunistička vlast u naselje Fincijev Salaš sagradila 100 kuća. Odatle su postepeno migrirali u grad. Danas žive na periferiji Bijeljine. Od 60-ih godina veliki broj Roma je na radu u zapadnoj Evopi. Podigli su moderne savremeno opremljene kuće, a smatra se da ovih Roma ima približno 1500.
Slovaci Doseljavanje Slovaka u Bijeljinu počelo je 1885. godine kada 12 porodica iz mjesta Pivnica, Kovačica, Ljuba, Bingula i Bački Petrovac naseljavaju u Ljeljenči. Slovaci su počeli da se naseljavaju u Bijeljini u potrazi za boljim životnim uslovima. Svi Slovaci koji su se tada doselili u Bijeljinu bili su poljoprivrednici. Pored poljoprivede, neki od Slovaka su su bili i zanatlije; kolarski i kovački zanati su bili među najzastupljenijim. Jedini poznati izuzetak, je Jozef Senohradski, industijalac koji je 1902. g. kupio zemlju i izgradio jednu od najmodernijih ciglana u tadašnjoj Bijeljini. Za razliku od prve, treća generacija Slovaka u Bijeljini se nakon 1945. godine okreće ka školovanju i daje veći broj intelektualaca. Slovaci u Bijeljini, posebno oni koji su bili ekonomski moćniji, značajno su dopinosili i razvoju ovog kraja. Kao ilustracija ove tvrdnje su priznanja porodici Šimon, tačnije Mihajlu Šimon i njegovoj supruzi Julijani. Oni su darovali 4,5 dunuma zemlje u Ljeljenči za izgradnju osnovne škole kao i veliki novčani prilog. Pored ovoga, Mihajlo je odlikovan i ukazom kralja Petra II od 30. decembra. 1937. g jer je kao volonter u dva mandata bio član Izvršnog odbora opštine Bijeljina. U to vrijeme, Julijana je bila jedan od osnivača Prostornog društva za obrazovanje ženske djece "Knjeginja Zorka". Od 2006. godine u Bijeljini postoji Udruženje Slovaka Semberije “Juraj Janošik”. 2009. godine je otvorena Slovačka evangelička crkva, a riječ je o prvom vjerskom objektu te vrste u BiH. Crkva je izgrađena donacijom Slovaka koji žive u Semberiji, uz pomoć Opštine Bijeljina i Slovačke ambasade u BiH. U Bijeljini danas živi između 20 i 30 slovačkih prodica.
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Urbanisanje grada Bijeljina U Bijeljini je ranije, prije donošenja Generalnog urbanističkog plana, postojalo staro gradsko jezgro koje je porušeno radi izgradnje novih ulica, trga i objekata gradske infrastrukture. I inače, porušeno je mnogo objekata koje nije trebalo uklanjati jer su bili dobri i nisu smetali širenju grada.Među zapaženim zdanjima stare Bijeljine i stare bijeljinske arhitekture, koje je ustuknulo pred naletom urbanizacije i ustupilo mjesto novim vizurama grada, nalazi se i zgrada nekadašnjeg Hotela "Drina", koji je, nažalost, na čuđenje i zaprepašćenje svih građana grada i još šire - Semberije - porušen 1971. godine poslije jednogodišnje nedoumice šta da se s njim uradi. Trebalo je odlučiti - ili ga renovirati i ustupiti u druge svrhe ili ga - porušiti. Bilo je to tada u skladu s tadašnjim mišljenjem da sve staro treba porušiti i na njegovom mjestu graditi novo. A kad su na prostoru u strogom centru grada, na mjestu gdje se nalazio hotel, izgradili neuglednu novu autobusku stanicu, onda je slika urbanisanja Bijeljine, nažalost, postala potpuna.
tada je bilo problematično i diskutabilno da li je to bilo neophodno i jedino rješenje. A vrijeme poslije rušenja tog masivnog zdanja, a naročito uspješna restauracija i revitalizacija starog Konaka iz 1876. godine u zgradu Muzeja Semberije, nedvosmisleno je pokazalo da to nije trebalo uraditi i da je čin rušenja - bez obzira na motive kojima su se urbanisti i odgovorni rukovodili - bio promašaj i nerazumna odluka iz više razloga. Ali, sve je bilo kasno, saznanje je stiglo sa zadrškom, jer objekta nije bilo i “žal za Drinom” se pojačavao. Od objekta nije ništa ostalo. I onda, po običaju, mnogi su se pitali: zar je bilo neophodno srušiti staru masivnu zgradu, ljepoticu s kraja prošloga vijeka, i zar se ona nije mogla preurediti u druge namjene - za pozoršpte, dom kulture, za galeriju, depandans Muzeja Semberije? Poznato je da svaki grad koji želi da ima “svoju dušu i srce” mora da ima nešto što ga čini onim što jeste - samosvojnim, prepoznatljivim i neponovljivim. Za Bijeljinu je to bio porušeni hotel. Ali, Bijeljina je tako, rušenjem “Drine”, učinila nešto što se drugim gradovima sa manjom tradicijom i starošću, ne bi moglo nikako dogoditi. Prepoznatljivi gradski ambijent, sačuvan na starim razglednicama grada, koji je ulazio u pamtljivi lik Bijeljine i činio njen sastavni dio više od osamdeset godina, na veliku nesreću i sramotu Bijeljinaca, razrušen je i uništen i tako iz njegove istorije i tradicije nasilno odstranjen dio po kome su ga generacije pamtile. Ovo su zapisi iz knige „Korzo stare Bijeljine“, Slobodana Petrovića i predstavljaju mišljenje šire javnosti tadašnje Bijeljine. Možemo primjetiti da se ni danas mnogo toga nije promjenilo, što se tiče urbanizacije grada (ako možemo tako nazvati današnji razvoj grada). Stare zgrade koje predstavljaju i prezentuju istoriju grada, zapuštene su i obrušene, jedna od njih je svakako Vanekov mlin. To dovoljno pokazuje nemarnost ili nezainteresovanost Gradske uprave za sačuvanje monumentalnih objekata za Bijeljinu. Postavlja se pitanje: - Da li je nezainteresovanost ili neznanje „stručnjaka“ koji su zaduženi za urbanizaciju, ili pak, lični interes pojedinca da profitira
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Most na Rači Drumsko-željeznički most na Savi kod Rače, podignut je 1934. godine i prvobitno je nosio naziv „Most kraljice Marije“. Od nastanka pa do danas, most na Rači je saobraćajna žila-kucavica između Semberije i Majevice i Srema i ostatka Srbije. U početku, most je naročito koristio rudniku uglja u Ugljeviku koji je, zahvaljujući izgradnji mosta mogao da plasira veće količine uglja na tržište. Do tada je ugalj iz Ugljevika prevožen prugom do tadašnje Bosanske Rače, a preko Save je prebacivan žičarom, uništenom tokom Drugog svjetskog rata. U ratu je srušen i most, a obnovljen je neposredno posle rata.
1950. godine pruga uskog kolosijeka Bijeljina – Bosanska Rača je proširena na normalni kolosijek i, preko mosta povezana na prugu Beograd-Zagreb u Šidu. Vremenom na mostu sve više dominira drumski saobraćaj, a željeznički se umanjuje, naročito posle ukidanja ukidanja pruge Bijeljina-Mezgraja 1979. godine (poslednja pruga uskog kolosijeka u Evropi).
Nakon raspada zajedničke države, most postaje jedan od najvažnijih graničnih prelaza između Srbije i Republike Srpske, odnosno BiH.
Nakon građanskog rata 1992-95. godine, most je uz pomoć sredstava međunarodnih donatorskih ustanova detaljno obnovljen, a 2010. godine Srbija je finansirala proširenje mosta novim drumskim dijelom mosta nazvanim „Evropa“. Novi dio mosta je postavljen na postojeće stubove nosače koji su prilikom izgradnje starog mosta ostavljeni širi kako bi prihvatili konstrukciju budućeg mosta, što govori o vizionarstvu koje su imali projektanti prvobitnog mosta.
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Spomenik kralju Petru I
Po završetku Prvog svjetskog rata i osnivanju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, u Bijeljini se rodila ideja da se u čast kralja Petra I Karađorđevića Oslobodioca podigne monumentalni spomenik kralju Petru I Karađorđeviću Oslobodiocu. Odlučeno je da spomenik Kralju zauzme centralno mjesto ispred zgrade opštinske uprave čime bi se konačno urbanizovao jedini gradski trg.Izrada spomenika je povjerena renomiranom vajaru Rudolfu Valdecu iz Zagreba, odranije poznatom po svojoj jugoslovenskoj orijentaciji, koji je u to vrijeme bio angažovan i na izradi spomenika kralju Petru I u Velikom Bečkereku. Valdec je zamislio originalnu kompoziciju na kojoj je predstavljen Kralj ogrnut kraljevskim plaštom dok sa propetog konja mačem ubija troglavu neman – personifikaciju tri carstva poražena u I svjetskom ratu: Austro-Ugarske, Njemačke i Turske. Iako je model za izlivanje spomenika u Bijeljini bio pripremljen u ljeto 1927. godine, splet okolnosti, među kojima i smrt Rudolfa Valdeca februara 1929. godine, odgodio je njegov završetak za cijelu deceniju. Tako je spomenik Kralju Petru I u Bijeljini svečano otkriven i osveštan tek na Petrovdan, 12. jula 1937. godine i za kratko vrijeme je postao prepoznatljivi simbol grada. Povodom Dana ujedinjenja Kraljevine SHS, odnosno Jugoslavije, 1. decembra, na spomenik je vijenac polagao presjednik Opštine, kao znak "duboke blagodarnosti našeg grada junačkoj srpskoj vojsci i odavanja pošte velikom kralju oslobodiocu". Nažalost, Bijeljini nije bilo suđeno da se dugo ponosi ovim izvanrednim djelom. Po njemačkoj okupaciji, aprila 1941. godine, simbolika kompozicije u kojoj srpski kralj ubija troglavu neman, bila je trn u oku okupatorima koji nisu željeli da ih spomenik podsjeća na težak poraz od Srbije i saveznika prije svega dvadesetak godina. Već 15. aprila 1941. godine njemačka komanda je najgrublje ponizila Semberce – sazvan je zbor na trgu ispred opštine i najviđeniji Srbi iz grada i okoline natjerani su da uz pomoć konopaca obore statuu i od tada se prvobitnom spomeniku gubi svaki trag. Rušenje spomenika je najavilo još teže dane za Semberce - istog mjeseca, vojnu i civilnu upravu u Semberiji preuzela je takozvana Nezavisna Država Hrvatska, a na obezglavljenom postolju nekadašnjeg spomenika Kralju Petru I do 1945. godine smjenjivala se ustaška ikonografija. Poslije četiri godine okupacije, Bijeljina je oslobođena 2. aprila 1945. godine i za Semberiju je započelo novo istorijsko poglavlje u kojem nije bilo mjesta za obnavljanje kraljevskih spomenika. Nova vlast uspostavljena nakon narodnooslobodilačkog rata i socijalističke revolucije postavljala je svoje simbole. S obzirom na već određeno značenje starog spomenika kao prepoznatljivog „mjesta sjećanja“ u simboličnoj topografiji grada, 1946. godine je napostojećem postamentu postavljeno novo obilježje - stela sa petokrakom. Uz novi simbol išao je i odgovarajući tekst - “Neka je vječna slava palim borcima za slobodu naše zemlje”. Polaganje vijenaca palim borcima NOR-a i žrtvama fašizma je postao obavezan dio programa proslava svih državnih i lokalnih praznika i jubileja. OBNOVA SPOMENIKA Godine1990., nakon prvih višestranačkih izbora u Jugoslaviji poslije Drugog svjetskog rata, u Semberiji je povedena akcija za obnovu spomenika Kralju Petru I. Uprkos početku tragičnog ratnog sukoba u Bosni i Hercegovini 1. aprila 1992. godine, Semberci nisu odustali od ovog poduhvata i izrada spomenika je povjerena akademskom vajaru Zoranu Jezdimiroviću iz Bijeljine. Jezdimirović je, na osnovu fotografija prvobitnog Valdecovog djela, kao i sjećanja starijih Semberaca, vajao spomenik u manastiru Tavna od ljeta 1992. do jeseni 1993. godine. Istovremeno, da bi se spomeniku obezbedila dominantna uloga na Trgu, gradske vlasti su odlučile da postojeći postament premjeste malo dalje od originalne lokacije i da ga neznatno povećaju.Svečanost otkrivanja i osveštanja obnovljenog spomenika upriličena je na Mitrovdan, 8. novembra 1993. godine. Na postamentu su obnovitelji postavili i kratak zapis o istoriji spomenika, a sam spomenik je vrlo brzo ponovo postao prepoznatljiv simbol Bijeljine i jedno od najomiljenijih mjesta za fotografisanje. Zanimljiva je i veza između dva spomenika kralju Petru – u Bijeljini i Zrenjaninu, odnosno, tadašnjem Velikom Bečkereku, koji je jedno vrijeme nosio i ime Petrovgrad, upravo po kralju Petru I. Oba prvobitna spomenika je izvajao Rudolf Valdec i oba su porušili okupatori II svjetskom ratu, a replike spomenika je takođe izradio isti umjetnik – Zoran Jezdimirović, prvo spomenik u Bijeljini, a potom i spomenik u Zrenjaninu.
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Sofka Nikolić (1907-1982)
Sofka Nikolić je rođena 1907. godine u mačvanskom selu Tabanovići, nedaleko od Šapca. Već kao devojčica pjevala je po vašarima, a prvi ozbiljniji nastup imala je u jednoj zvorničkoj kafani 1923. godine. Udala se vrlo mlada za muzičara Paju Nikolića, šefa Velikog orkestra, s kojim ubrzo odlazi u Mostar. U tamošnjoj kafani "Lira", oduševljavala je Aleksu Šantića, izvodeći njegovu “Eminu”. Nakon Mostara, u kojem je boravila čitiri godine, Sofka se nastanila u Sarajevu, a kada je nastupala, ne samo da je manjkalo mjesta u kafani, već su često i ulice bivale zakrčene Sofkinim obožavaocima.Prvu ploču sa numerama "Kolika je Jahorina planina" i "Kad bi znala, dilber Stano" snimila je sa 19 godina u Berlinu, a svoju drugu ploču dvije godine kasnije u Parizu. Nevjerovatno zvuči podatak da je Sofka Nikolić prva žena koja je ponijela titulu najtiražnije pjevačice Evrope, a u to vrijeme bila je drugi muzičar uopšte po broju prodatih ploča, posle italijanskog tenora Enrika Karuza. Ubrzo je prešla u Beograd, a njeno osvajanje Beograda, sredinom dvadesetih godina, označilo je promjenu odnosa javnosti prema kafanskom pjevanju. Sofkine nastupe uz ciganski orkestar Paje Nikolića u kafani „Kragujevac“ uživo je prenosio Radio Beograd. Prvi takav prenos obavljen je 11. decembra 1929. godine, a zbog velikog broja obožavalaca njene pjesme, često je pozivana da nastupa u emisijama narodne muzike. Nazivali su je „Kraljicom Skadarlije“.
Velika je zabluda misliti da je predratna muzika bila šund kafanskog tipa. Kafanski život je bio veoma bogat u tim decenijama i to je više bio boemski život nego savremena terevenka. Naravno, bilo je i kafana u kojima je muzika bila na nižem nivou, kao i danas, ali su prednjačili pravi boemski restorani.
Sofkini veliki obožavaoci, ali i prijatelji bili su, između ostalih, i Branislav Nušić, Tin Ujević, Gustav Krklec, Miloje Živanović, Čica Ilija Stanković, Dobrica Milutinović... a Sofka im nije samo pjevala, nego je bila i ravnopravni sagovornik. Prisjećajući se nekadašnjeg beogradskog kluba poznatih, Sofka je, između ostalog pričala: „Nušića se sećam po duhovitosti. Čim bi sela za njegov sto, ispričao bi nešto što je bilo dovoljno da se smejemo celo veče. Dovodio me je u situaciju da sam se mučila kako da se uzdržim od smeha kada ga pogledam za vreme pesme. Nikad nije ponovio stari štos. Bio je nepresušni izvor šala i dosetki.“ Prijateljica joj je postala i "Crna Perla" Džozefina Beker, koja je decenijama kasnije, govoreći o prvom susretu sa Sofkom, rekla: „Sjećam se kada sam je prvi put videla i čula u Zagrebu. Nisam razumela nijednu riječ, ali sam shvatila emociju, čula sam svaki otkucaj njenog srca. Ona je moja velika ljubav. To je žena koja u ono vrijeme nije gledala što nastupam u haljini od banana. Ona mi je dala veliku podršku.“ Sve do 1939. godine, Sofka je, pored Beograda i drugih jugoslovenskih gradova, gostovala i snimala u najpoznatijim evropskim kulturnim centrima - Berlinu, Pragu, Beču, Budimpešti, Parizu… sa pratećim orkestrom od 25 muzičara pod vođstvom njenog muža Paje. Snimila je više od 100 ploča s više od 200 pjesama od kojih su najpoznatije "Cojle, Manojle", "Kolika je Jahorina planina", "Kad bi znala, dilber Stano", "Zone, mori Zone", "Čuješ seko"...
Godine 1930. čuveni američki muzičar Karl Brent Kilton došao je radi Sofke u Jugoslaviju kako bi o njoj napisao opširnu studiju.
Nažalost, 1939. godine bolest je pokosila Sofkinu jedinu kćerku, sedamanestogodišnju Maricu, a Sofka se, skrhana bolom, povukla sa scene, nastanila u Bijeljini i sledeće decenije provela u tugovanju. Javnost se nakratko podsjetila nekadašnje zvijezde 1968. godine, kada je o njoj snimljen film. Od nekadašnje slave ostale su samo požutjele fotografije i jedna okrnjena gramofonska ploča. To je jedino mogla da pokaže filmadžijama i da im priča o dairama, Skadarliji, o uzavreloj Evropi, o pjesmi... O svojoj tragediji je ćutala. Uspjeli su samo da je snime kako s buketom cvijeća ulazi u bijeljinsko groblje. Umrla je tiho 1982. godine, ponovo zaboravljena skoro od svih… Sahranjena je pored kćerke i muža, u kapeli na bijeljinskom groblju Pučile.
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Ženidbeni običaji i anegdote u Semberiji
Smatra se da su ranije roditelji birali momku djevojku, odnosno djevojci momka, i da se pri tome najviše gledalo na ugled i imovno stanje zainteresovanih porodica, te da je u to vrijeme bilo slučajeva da su momku doveli djevojku u kuću, a da se oni prije toga uopšte nikada nisu ni vidjeli. U vezi s tim u selu Batković se pričalo da je neki momak davno, čuvao svinje u šumi i slučajno došao kući i tamo zatekao veselje. Doveli mu djevojku. Prase se peklo na ražnju, on sjeo uz ražanj, umače hljeb u mast i jede. Priđe mu cura misleći da je stranac i upita ga: „Ej, ti umakalo, za koga su me doveli?“ On se lupi po prsima: „Za ovog đidu!“
Da to nisu samo anegdote, da se to stvarno i događalo u Semberiji još krajem XIX vijeka, govori i jedan primjer iz Velinog Sela, gdje je u to vrijeme jedan šesnaestogodišnjak na isti način oženjen djevojkom jedanaest godina starijom, a da se do dovođenja djevojke u momkovu kuću oni nikada nisu ni vidjeli, o ovome je kazivao zet mladoženje (sedamdesetogodišnjak), koji je učestvovao u upitniku ili bio intervjuisan za etnološka istraživanja, Radmile Kajmaković, koje je trajalo od 1965. do 1970. godine.
Ipak i tada, mladići i djevojke su „ašikovali“ čuvajući stoku. Prilike za ašikovanje bila su i sijela, kao i razni seoski sastanci, zborovi, svadbe, molitve i vašari. Djevojke i momci skupljali su se obično nedeljom popodne u centru sela „na sastanak“, pa bi tu igrali kolo uz svirku dvojnica ili tambure. Običaj je da djevojka ašikuje sa više momaka, kao i momci sa više djevojaka, sve dok se ne odluče za brak. Bilo je slučajeva da djevojka i momak ašikuju, a da se ona ipak uda za drugoga momka sa kojim nikada nije ašikovala, i to po nagovoru svojih ukućana, ako je taj drugi iz uglednije porodice ili je u mogućnosti da joj obezbjedi bolji život. Kada djevojka prispje za udaju „kiti se“: počinje se lijepše oblačiti i nositi nakit, te posjećivati vašare i sastanke u selu i okolini. Djevojke su ranije nosile niske dukata u svečanim prilikama. Svaka djevojka je težila da ima što više dukata, pa se tako pričalo da je jedna djevojka iz Crnjelova, pred rat na traci na kojoj su bili ušiveni dukati nosila natpis: „Nemoj brojati, brojila sam ja, od stotine samo fali dva“. Dukati ostaju svojina djevojke i posle njene udaje i predstavljaju njenu „osobinu“, koju ona kasnije proda i za taj novac kupuje stoku ili neke druge potrebe. U drugoj polovini XX vijeka djevojke se uglavnom „kradu“ (udaju bez znanja i dozvole roditelja). Prosidba postaje rijetka, a sa prosidbom se udaju samo djevojke iz imućnih i uglednih porodica koje žele i mogu da podnesu troškove koje prosidba iziskuje.
U anketi iz 1911. godine spominje se i jedan, danas neuobičajni, način ugovaranja braka. Djevojčini srodnici uzimaju po 10 do 20 kruna od mladoženje u ime naplate, što će djevojku premamiti, što bi značilo da je u to vrijeme u Semberiji bilo plaćenih posrednika. Prema ispitivanjima 1965. godine, ovakva praksa nije bila uobičajena i rasprostranjena, a vjerovatno da nije bila rasprostranjena u vrijeme sprovođenja ankete. Prije će biti da je i tada bilo takvih pojedinačnih i izuzetnih slučajeva. Kada se mladić i djevojka dogovore da sklope brak, oni izmjenjaju “kaparu”. Mladić djevojci daje novac, ponekad dukate, a ona njemu boščaluk, ćilim ili ponjavu. “Kapara” se davala i prilikom prosidbe. Međutim, ni davanje “kapare” nije garancija da će taj par sklopiti brak. Bilo je slučajeva da se momak ili djevojka i posle davanja “kapare” predomisle, a događalo se da jedna djevojka da i po pet “kapara”, a uda se za šestog mladića. Ali i to je sve regulisano narodnim običajima: ako se mladić posle davanja “kapare” oženi drugom djevojkom, dužan je da ostavljenoj djevojci vrati “kaparu”, a ako djevojka ode za drugog, vraća dvostruku vrijednost date “kapare”. Poznati su primjeri da sveštenik nije htio da vjenča mladića ako nije ostavljenoj djevojci vratio kaparu. Takođe su poznati primjeri da djevojka pobjegne sa drugim momkom za vrijme dok joj u kući sjede prosioci ili svatovi.
Cure se “kradu” od kuće ili sa vašara, žetve ili bilo kakvih drugih sastanaka, i to bilo da je “krađa” ugovorena ranije ili tog momenta. Ima slučajeva da devojka odlazi sama sa momkom, međutim, uobičajeno je da momak “krade” djevojku sa svjedocima, odnosno da sa njim pođu i dva-tri njegova srodnika ili prijatelja. Vrlo često krađa je prividna - roditelji su upoznati sa namjerom djevojke da ode. Naročito često majka zna da će djevojka otići, ali se to prećutkuje zato što je takav običaj, ili iz materijalnih razloga, da se izbjegnu troškovi. Za razliku od djevojke koja se udaje - krade i bez znanja, a ponekad i protiv volje roditelja, momak ne smije dovesti djevojku protiv volje roditelja, jer bi u tom slučaju morao da napusti kuću. Dolazak prosaca nagovjesti se ranije, bilo da se o tome dogovore mladić i djevojka, ili da dolazak najavi momkov otac. “U prosidbu” ili “na pitanje” (kaže se udala se s pitanjem) idu momak, njegov otac i još dvojica ljudi. Djevojka i momak sjede u posebnoj prostoriji, a prosci sa domaćinom kuće. Kada se obave uobičajeni pozdravi i razgovori o letini i svemu ostalom, a pošto su prosci već ponuđeni hranom i pićem, jedan od prosaca iznese plosku sa rakijom i kaže domaćinu pravi razlog njihovog dolaska. Tada domaćin kuće pozove djevojku, koja izljubi prosce u ruku i pozdravi se sa njima. Tada je otac pita da li hoće da se uda za tog momka. Pošto ona pred svima izjavi da hoće, momkov otac joj daje “jabuku” - prsten i novac (ili dukate). Posle toga očevi momka i djevojke ugovaraju svadbu i “mir” - sumu novaca koju će momkov otac dati na dan svadbe djevojčinom ocu. Oko toga nastaje pogađanje, pa se dešavalo, ako ne uspjeju da se dogovore, da prosci odu nesvršena posla, a da se djevojka ukrade za istog momka. Djevojčin otac traži vrlo veliku sumu, ali je uobičajeno uzeti onoliko novaca koliko će biti utrošeno za djevojačko ruho, spremu i darove. Ukoliko se prosci sporuzumjeju i dogovore o svemu, oni će ostati u djevojačkoj kući do sutradan na veselju koje tim povodom nastaje, ako se ne dogovore, običaj je da odu iz kuće dok je još mrak. Na polasku prosci daruju djevojku i sve žene u kući, a one njima uzvraćaju dar (obično čarape, košulje ili koji drugi tekstilni odjevni predmet). Po povratku u mladoženjinu kuću i tamo nastaje veselje na koje dolaze srodnici i susjedi.
Između prosidbe i svadbe nema posebnih sastanaka zainteresovanih porodica. U djevojačkoj kući djevojke se sakupljaju uveče na “sijelo da šiju dar”, te tako pomažu djevojci oko pripremanja ruha i darova. Na takva sijela dolaze i momci, pa se tu, pored rada, zaigra i zapjeva. Ako se djevojka ukrala, njena majka priprema ruho i dar te takođe saziva devojke “da šiju dar”. Svatove ima samo mladoženjina kuća. Njih poziva domaćin kuće ili “čajo”, nekoliko dana ргijе svadbe sa čuturom. Pozvani, pošto otpije rakiju, dopuni čuturu i kiti je peškirom, rupcem, čarapama ili sličnim, a najčešće novcem. Svatovi su mladoženjini srodnici po ocu i majci.
Starojko - stari svat je starješina svatova i on upravlja čitavim svadbenim ceremonijalom. Tu dužnost obavlja obično mladoženjin ujak, pored uobičajenog prinosa (dara u hrani i piću) koji donose svi svatovi, stari svat daje i “darovinu”: mladi potpunu odjeću, a mladoženji, domaćinu i domaćici košulju ili neki drugi odjevni predmet. Kum je ranije uvijek bio mladoženjin kršteni kum, odnosno kum čitave porodice. Kumstva između pojedinih porodica doskoro su trajala generacijama. Sada se češće događa da mladoženja za kuma uzme nekog svog prijatelja. Kumova je obaveza da u prinosu obavezno donese “svinjče” (svinju 30 - 50 kg) zatim da daruje mladu i sve ukućane, kao i da plati kola u kojima će sе mlada vozlti. Djever je mladoženjin brat ili bliži rođak, po mogućnosti neoženjen.
Vojvode su mladoženjini zetovi. Buljubaša ili barjaktar je mladoženjin rođak po muškoj liniji. Poželjno je da bude kršan i lijep momak. “Čajo” je jedini svat koji ne treba da bude srodnik. To je čovjek koji dobro poznaje svatovski ceremonijal, a uz to ima smisla za šalu i duhovit je. Ponekad je on maskiran: stavi kapu od hartije na glavu, okiti je praporcima i perima. Nosi drveni čekić kojim lupa. On na mig starog svata, najavljuje polazak svatova, oglašava kad svatovi treba da sjednu, uzvikuje darove mladine i svatovski prinos, i uopšte pravi buku i larmu, koja je nekad imala ritualno zaštitno značenje, a posle je služila za uveseljavanje svatova. Svatovi su se vozili kolima sa konjskom zapregom.
Po svom sastavu, učešću žena u povorci i izgledu, svatovska povorka odgovara povorci u susjednom Sremu i Srbiji. Po pričanju najstarijih ljudi u XIX vijeku svatovsku povorku sačinjavali su samo muškarci, koji su jahali na konjima. Mladoženja tada nije išao sa svatovima. Ovakva povorka odgovarala bi dinarskoj svatovskoj povorci. Aко se djevojka prosi, svadba – “pilav” i vjenčanje održaće se istog dana, a ako je djevojka ukradena, što se najčešće i događa, onda će to veče kada je djevojka dovedena u mladoženjinu kuću biti veselje: sakupi se svijet, postavi se u kući sofra za starije, dok omladina pred kućom igra. Pravilo je da za sofru sjedaju samo pozvani, a u dvorište, uz muziku i kolo, može se priključiti ko god želi. Od sledećeg dana pa do “pilava” dolaze srodnici, prijatelji i susjedi “da vide mladu, donesu milost (dar) i čestitaju”. “Pilav” će se održati dvije do tri nedelje kasnije, i tada će se sakupljati svatovi i održati svi običaji bez obzira da li je djevojka isprošena ili ukradena.
Svatovi se dan uoči polaska po mladu sakupljaju u mladoženjinoj kući. Kao i prilikom svakog drugog skupa kada se ljudi nalaze za sofrom, bira se dolibaša, najstariji i najugledniji čovjek, koji sjedi na čelu sofre i otpočinje sa zdravicama. Sutradan ujutro ide se po mladu u njenu kuću, ako nije ranije dovedena, odnosno ako je mlada već u kući, ide se na vjenčanje. Prije polaska kite se svatovi: svakom svatu daruju se po dva peškira, na svako rame po jedan, tako da na grudima budu ukršteni. Peškirima se takođe kite i konji koji vuku kola sa svatovima, odnosno automobili. U mladinoj kući takođe se postavlja sofra za svatove i sakupljaju se srodnici koji će ih dočekati. Ispred svatova ide buljubaša, koji prvi stiže u mladinu kuću i najavijuje dolazak svatova. Po dolasku svatova djever i djeveruša odmah idu kod mlade i prodaju joj odijelo koje joj je svekar kupio i u kome će biti odvedena u mladoženjinu kuću. Sve što mlada oblači za vjenčanje prvo se stavlja na djevera, pa onda ona oblači. To se čini da bi mlada rađala mušku djecu. Na mladi ništa ne smije biti vezano, “da joj sreća ne bi bila vezana”. Djever i djeveruša biće sa mladom sve do završetka svadbe.
Prije polaska iz mladine kuće, mladoženjin otac daje mladinom ocu “mir”, ranije ugovorenu sumu novca. “Mir”, kao i ruho, daje se iako je djevojka ukradena, samo se u tom slučaju to obavi kasnije, kada se porodice “izmire”, i tom prilikom mladoženjin otac nosi i hranu, prase i rakiju. Vrijednost “mira” zavisila je od materijalnih mogućnosti porodica. Za srednje imućnu porodicu “mir” je prije rata iznosio sumu u vrijednosti jednog do tri vola, a koliko će tačno biti, zavisi samo od toga da li mladin otac hoće da traži realnu vrijednost utrošenu na doček svatova, ruho i mladine darove, ili “da ucjeni”. Pred polazak svatova iz mladine kuće, djevojke kite svatove maramicama, cvjetovima, a u novije vrijeme ruzmarinom. Ако svatovi sa mladom prelaze рrеко neke rijeke, mlada će darovati vodu bacajući u nju maramicu.
Kada sa vjenčanja svatovi dođu pred mladoženjinu kuću, svekrva prostire platno od kuće do kola sa mladom, po kome će mlada ući u kuću. Pred kućom joj daju rešeto sa žitom, koje mlada promješa i baca žito na sve četiri strane, a zatim baca i rešeto. Ranije su joj davali i malo muško dijete, “nakonjče”, koje је ona tri pula okretala; ljubila i darovala. U kuću mlada ulazi držeći ispod svakog pazuha po jedan hljeb, a u ruci flašu rakije, i prelazi preko praga provlačeći se ispod mladoženjine ispružene ruke. Ranije se mlada klanjala ognjištu, ljubila ga i darovala. Kada svatovi sjednu za sofru, mlada i djever im polivaju ruke, a oni je daruju stavljanjem novaca u ćasu ili lavor. To je “poljevačina” ili “mladinska” jabuka. Kum i stari svat se takmiče ko će više novaca dati. I taj sakupljeni novac je mladina svojina, zametak “osopca”.
U toku ručka “čajo” prikazuje svatovski “prinos” ili “čast” ili “darovinu”: koji se sastoji od hrane i pića, najčešće svinjčeta, rakije, hljeba (u novije vrijeme torte) i pite. Pored toga, pojedini svatovi donose darove i mladencima i ukućanima, a vrijednost tih darova zavisi od stepena srodstva, uloge u svatovima i imovnog stanja. Pored toga, ujak pokloni mladi i koje grlo stoke, ovcu ili junicu. Mlada, takode, daruje sve svatove i rodbinu darovima u tekstilu, čija vrijednost takođe zavisi od stepena srodstva i uloge u svatovima. Tako svekru, svekrvi, kumu i starom svatu daje najbolji dar. Do rata (II svjetskog) mlada je na dan svadbe, a i neko vrijeme posle, kada u kuću dođe gost, ljubila starije svatove u ruku a mlađe u obraz, “poklanjala se”. Drugog dana svadbe mladin rod dolazi “u prvine”, u posjetu mladi. Dolaze obavezno mladini roditelji, brat i ujak i donose darove svim ukućanima. Mlada zvanično uzvraća ovu posjetu, sa mladoženjom, svekrom i svekrvom, tek za krsnu slavu svojih roditelja.
Mladino ruho donose “sandučari”, mladoženjini zetovi koji u svatovima nose zvanje vojvode. Oni polaze po ruho kada svatovi pođu na vjenčanje i treba da stignu u mladoženjinu kuću zajedno sa svatovima. “Sandučari” otkupljuju mladine sanduke od mladinih srodnica, dajući im manju sumu novaca. U ruhu je cura nosila (zavisno od imovnog stanja) 10 do 30 košulja, 2 ćilima, šarenicu, ćebe, jastuk, bokal, lavor, bašluk (preslicu) i vreteno i peškire. Njeno ruho do pred rat stajalo je u sanduku, a negdje u to vrijeme umjesto sanduka pojedine djevojke počinju nositi i namještaj, krevet i orman, a imućnije i kompletne spavaće sobe. Uz krevet počinju se nositi i jorgani i posteljina.
Šezdesetih godina prošlog vijeka izmjenio se i sadržaj ruha, kao i pokloni koje mlada daje i prima od svatova i rodbine. Većina tekstilnih darova bila je domaće proizvodnje, a sada se kupuju industrijsko - konfekcijski proizvodi. U mladinom ruhu takođe preovlađuje industrijska roba, iako ima rukom tkanih ćilimova, prekrivača i prostirki. Umjesto sanduka, odnosno ormana i kreveta sada preovlađuju kompletne sobe, ponekad i kuhinje, a kod imućnijih, uz to, i takozvana bijela tehnika: električni šporeti, frižideri, mašine za pranje rublja, a u izuzetnim slučajevima i automobil. I darovi koje mlada dobija nešto su drugačiji. Pored već navedenih, tradicionalnih darova, sada se poklanja emajlirano posuđe, jorgani i ćebad stakleni i porcelanski servisi, pribor za jelo i drugo.
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Etno selo Stanišići Bajka u semberskoj ravnici! Etno selo “Stanišići” osnovano je 2003. godine, zahvaljujući inspiraciji Borisa Stanišića. Više od nekoliko godina on je putovao po srpskim selima središnje Bosne u potrazi za starim kućama i predmetima koji će sačuvati predstavu o jednom vremenu i kulturi življenja s kraja 19. i početka 20. veka.
Rezultat je autentično planinsko selo u sred semberske ravnice. U selu se danas izdvajaju dve celine. Jedna prikazuje svetovni život i izgrađena je od drveta. Čine je drvene kuće – brvnare sa pokućstvom koje im je vekovima pripadalo. Kuće povezuju popločane kamene staze, a u centru sela su dva jezera. Druga celina je duhovnog karaktera i predstavljena je srednjevekovnom arhitekturom građenom u kamenu koja je, u stvari, skup replika istorijskog i religijskog značaja. Sa stanice u Podlugovima možete krenuti na romantičnu vožnju vozićem po etno selu. U ovoj jedinstvenoj vožnji oko jezera uživaju i dečica, ali i oni nešto stariji.
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
|
|
|
|
neno
|
|
rang
Pridružio se: 10 Feb 2017, 19:00 Postovi: 771
|
Muzej u Bijeljini – I dio Većina građana Bijeljine, naročito mlađe generacije, svakodnevno prolaze pored današnje zgrade muzeja, a da pritom ne znaju kakvu bogatu i dugu prošlost je ostavila iza sebe. Podignuta je kao zgrada turske sreske administracije, ona je kasnije bila zgrada Kotarske oblasti, pa Sresko načelstvo, zgrada suda i škole, a danas je to najstarija civilna građevina u Bijeljini i nakon Crkve najstariji objekat u gradu.
Zgrada Konaka od gradnje do kraja Prvog svjetskog rata (1876-1918) Današnja zgrada Muzeja koju su stari Bijeljinci nazivali “Konak” podignuta je u doba turske vladavine 1876 godine u vrijeme trajanja velikog bosansko-hercegovačkog ustanka Srba (1875-1878) protiv turske vladavine. Turske vlasti su u tom prelaznom periodu činile određene reforme i ustupke, a u ovom periodu došlo je i do podizanja nove zgrade za tursku sresku administraciju. Pošto jet u ujedno bio i rezidencionalni proctor Paše, zgradu su stanovnici Bijeljine s pravom nazivali “Konak”. U današnje vrijeme ovo je jedina preostala građevina u Bijeljini iz vremena turske vladavine. Rađena je u varijanti neomavarskog stila u kojem su Turci gradili većinu upravnih zgrada u evropskom dijelu carstva. Poznato je samo da su zgradu “Konaka” u Bijeljini radili italijanski arhitekti i da je u dosta dobrom stanju dočekala današnje vrijeme. Posle ulaska BiH u sastav Austro-ugarske monarhije (1878-1918) u ovoj zgradi je bila uprava Kotarske oblasti koja je zamijenila tursku administrativnu oblast - nahiju. Nije poznato kolike su eventualne pregradnje učinjene u ovo austro-ugarsko vrijeme, ali su najstariji Bijeljinci prije nekoliko desetina godina sjećali da je današnja zgrada muzejskog kioska služila kao mjesto za spomenik austro-ugarskom vojniku, dok sun a zidu iza kioska bili postavljeni kandelabri i spiskovi poginulih austro-ugarskih vojnika. Zgrada „Konaka“ - sresko načelništvo Između dva svjetska rata u današnjoj zgradi Muzeja, koju su stari bijeljinci nazivali ,,Konak”, nalazilo se Sresko načelništvo. Sresko načelništvo se bavilo raznim civilno-policijskim poslovima i bilo je nadležno za bijeljinski srez. Kancelarija sreskog načelnika nalazila se na spratu i imala je balkon (koji i sada postoji) koji gleda na trg ispred Opštine. Ostale prostorije i kancelarije Sreskog načelništva bile su praktično iste kao i kada je ovdje bio sud i škola. Iz zgrade Sreskog načelništva pored stepeništa vodio je hodnik u zatvor koji se nalazio u današnjem dvorištu Muzeja. Zatvor je sada porušen, a nekada je to bila izdužena zgrada na sprat, sa ograđenim zatvorskim dvorištem do današnje zgrade Muzeja. Sresko načelstvo sa početkom rata 1941. godine se pretvara u Kotarsko načelstvo. Starješina je bio kotarski predstojnik dotadašnji šef policije u Sarajevu zloglasni Ivan Tolj, koji je pohapsio u Bijeljini mnogo Srba i Jevreja koji su zatim deportovani i likvidirani u Jasenovcu. Kod Ivana Tolja su bili u zatvoru i brojni đaci bijeljinske gimnazije među kojima Josip Koukal, Milan Tomić, Branko Marković, Boro Ivković, Bogoljub Bosnić, Hasan Grapčanović, Ferika Kućera i dr. U zatvoru se tada nalazila i Milica Zorić - Čolaković supruga Rodoljuba Čolakovića. Iz ovog zatvora je oružanom akcijom oslobođena Tifa Lipničević partizanka, a iz istog zatvora uspio je da pobjegne četnik Božo Lejić. Pričalo se da je Tolj bio rodom iz Vinkovaca i da je tamo 1945. godine uhapšen i strijeljan.
|
|
|
|
|
|
Korisnici koji su trenutno na forumu: Nema registrovanih korisnika i 1 gost |
Ne možete postavljati nove teme u ovom forumu Ne možete odgovarati na teme u ovom forumu Ne možete monjati vaše postove u ovom forumu Ne možete brisati vaše postove u ovom forumu
|
|
|